بررسی وضعیت تغذیه ای جنگل های طبیعی بلوط ایرانی (quercus persica jaub.& spach) براساس عناصر غذایی برگ و خاک (مطالعه موردی: سامان عرفی چم حاجی جنگل کاکارضا، لرستان)

تاج¬پوشش جنگل یکی از عوامل اصلی تعیین کننده شرایط زیستگاه جنگل می¬باشد و در بارخیزی خاک جنگل تأثیر فراوانی دارد. به منظور بررسی وضعیت تغذیه¬ای گونه بلوط ایرانی با توجه به نقشه تراکم تاج پوشش منطقه و پلات¬های اندازه¬گیری شده، دو توده با تراکم تاج پوشش متوسط و کم در سامانه عرفی چم¬حاجی جنگل¬های کاکارضا واقع در استان لرستان انتخاب شدند. برای تهیه نمونه ¬برگی جهت بررسی وضعیت تغذیه¬ای در اواسط تابستان و بازجذب عناصر در فصل پاییز از یک سوم بالایی و چهار جهت تاج، تعداد 40 برگ از هر درخت (60 درخت در دو رویشگاه) به طور تصادفی برداشت شد همچنین تعداد 66 نمونه خاک از عمق سطحی (10-0) سانتی¬متری برای بررسی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی در دو توده برداشت شد. از روش¬های دو گانه نسبتی دریس و دریس اصلاح شده به منظور بررسی تعادل وضعیت تغذیه¬ای توده¬ی مورد نظر استفاده شد. نتایج نشان داد از بین رفتن تاج پوشش سبب کاهش نیتروژن، رطوبت و درصد کربن خاک شده است؛ در صورتی که عوامل تخریب جنگل از جمله چرای دام و آتش سوزی سطحی در توده¬ی جنگلی با تاج پوشش کم سبب افزایش فسفر و پتاسیم خاک این توده شده¬اند. نتایج حاصل از مقایسه درصد بازجذب و مقدار عناصر غذایی در دو توده¬ی مورد مطالعه، نشان می¬دهد تنش¬های محیطی ایجاد شده مقدار نیتروژن برگ درختان در توده¬ی با تاج پوشش کم را افزایش و تفاوت معنی¬داری در مقدار فسفر و پتاسیم برگ دو توده¬ی جنگلی ایجاد نکرده است. آنالیز روش تجزیه برگی دریس نشان داد شاخص فسفر و پتاسیم گونه¬ی بلوط ایرانی در توده¬ی با تاج پوشش کم به ترتیب (4/679-) و (8/378-) نسبت به استاندارد وجود دارد. نتایج روش دریس اصلاح شده نیز کمبود فسفر (3/18-) و پتاسیم (6/028-) را نشان می دهد، همچنین شاخص تعادل غذایی در روش دریس و دریس اصلاح شده، وضعیت تغذیه¬ای رویشگاه فقیر را نامتعادل نشان داد. به نظر می¬رسد از روش¬های دریس و دریس اصلاح شده می¬توان به عنوان معیاری برای بررسی وضعیت تغذیه¬ای و تخریب جنگل¬های زاگرس استفاده کرد؛ اما قبل از پیشنهاد اصلاحی بهتر است برای عملکرد بهتر در این جنگل¬ها خاک منطقه نیز مورد آزمایش قرار گیرد.